“`html

Küresel Sağlık Krizleri ve Antibiyotik Direnci: Savaş Bölgelerinde Tehlikeler Artıyor

Günümüzde, özellikle çatışma ve savaş bölgelerinde, küresel sağlık krizlerinin etkisi antibiyotik direncinin artışıyla daha da karmaşık bir hale geliyor. Örneğin, Ukrayna’daki mevcut durum, sağlık altyapısının zayıflamasına neden olurken, ilaca dirençli bakterilerin yayılmasına da fırsat tanıyor.

Yapılan güncel araştırmalar, bölgede ‘aşırı patojenik’ bakterilerin ciddi bir tehdit oluşturduğunu göstermektedir. İsveç’in Lund Üniversitesi’ndeki bilim insanları, savaş sırasında yaralanmış 150 kişiden alınan örneklerde geniş spektrumlu antibiyotiklere dirençli birçok bakteri türü tespit etti.

Test edilen örneklerin yüzde 6’sı, tüm antibiyotiklere karşı dirençli bulunmuştur. Özellikle ‘Klebsiella pneumoniae’ bakterisinin daha geniş kapsamlı hastalıklara yol açıp açmadığı detaylı bir şekilde incelenmektedir.

Klebsiella, zatürre, idrar yolu enfeksiyonları, deri enfeksiyonları gibi birçok hastalığın etkeni olup, antibiyotik direnci nedeniyle neden olduğu ölümlerin %20’sine yol açmaktadır.

‘BU DURUM ENDİŞE VERİCİ’

Araştırma ekibinden Dr. Kristian Riesbeck, “Ukrayna’daki bakteriler, dirençleri ve saldırgan özellikleri ile tanınmakta. Klebsiella pneumonia, birçok hastalığın gelişmesine neden olabilecek bir gen seti barındırıyor ve bu durum, gelecekte ciddi sağlık sorunları yaşanabileceğine işaret ediyor” dedi.

Dr. Riesbeck ayrıca, Science dergisine verdiği demeçte, Klebsiella enfeksiyonlarının tedavisinin güç olmasının nedenlerinden birinin ‘olağan dışı’ miktarda mukus üretimi olduğunu açıklamıştır.

Peki, bu durum Avrupa’ya yayılabilir mi? Klebsiella pneumonia’nin belirtileri nelerdir? Nasıl önlemler alınmalıdır? Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Hüsrev Diktaş ile bu konuları derinlemesine ele aldık.

‘Sadece Savaş Bölgeleri İçin Değil, Dünya Genelinde Tehlikeler Söz Konusu’

Doç. Dr. Hüsrev Diktaş, “Bu konuda ciddi endişeler var. Savaş alanlarında hijyen şartları bozulmakta, sağlık hizmetlerine erişim zorlaşmakta ve yaralanmalar artmaktadır. Bu durum, bakterilerin insan vücuduna kolayca nüfuz etmesine neden oluyor. Ayrıca, burada antibiyotiklerin sık ve hatalı kullanım oranı, dirençli bakterilerin yayılmasını hızlandırmaktadır” şeklinde belirtti.

“Dirençli bakteriler, mevcut antibiyotik tedavisine yanıt vermeyen enfeksiyonlara neden olabiliyor. Bu durum, tedavi süreçlerini zorlaştırmakta, hastaların iyileşme sürelerini uzatmakta ve ölüm riskini artırmaktadır. Yani, hem bireysel sağlık açısından hem de sağlık sistemleri için büyük bir tehdit var. Savaş şartlarında, yetersiz kaynaklarla bu enfeksiyonlar ile baş etmek daha da zorlaşıyor. Bu durum yalnızca çatışma bölgelerindeki insanları değil, tüm dünyayı ilgilendiren bir mesele”

Doç. Dr. Diktaş, “Klebsiella pneumoniae, genellikle insan bağırsakları ve ciltte doğal olarak bulunmakta, ancak bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde ciddi enfeksiyonlara yol açabilmektedir. Bu bakteri, çoğunlukla hastanelerde görülmektedir” notunu düşmüştür.

Bakterinin bulaşma yollarına da değinen Doç. Dr. Diktaş, “Kişiden kişiye doğrudan bulaşma olasılığı düşük; genellikle kirli eller, tıbbi cihazlar veya enfekte yüzeyler yoluyla yayılmaktadır. Bu nedenle, hijyen koşullarının kötü olduğu bölgelerde bakterinin yayılımı daha kolay seyretmektedir. Yani, Klebsiella pneumoniae uygun koşullarda hızla yayılabilir ve kontrolü zor enfeksiyonlara neden olabilir” dedi.

‘Bu Durum Bir Pandemiye Dönüşebilir mi?’

Bu soruya “Savaş alanlarındaki dirençli bakteriler, potansiyel bir sağlık krizine yol açabilir. Ancak bu durumu bir pandemi olarak adlandırmak için kesin bir şey söylemek zor” diyerek yanıt veren Doç. Dr. Diktaş, “Pandemiler genellikle virüslerle ilişkilidir; çünkü virüsler insandan insana hızla bulaşma eğilimindedir. Dirençli bakteriler ise genellikle doğrudan temas veya kötü hijyen koşulları sonucunda yayılır” şeklinde belirtmiştir.

Dr. Diktaş, “Ancak bu bakterilerin savaş bölgelerinden diğer alanlara yayılma riski mevcuttur. Yaralıların başka ülkelere tahliyesi veya sağlık çalışanlarının enfekte bireylerle teması sırasında, dirençli bakteriler farklı bölgelere taşınabilir. Ayrıca, hijyen standartlarının düşük olduğu mülteci kamplarında bu bakterilerin yayılması kolaydır. Önemli olan, bu tür bakterilerin yayılmasının mevcut tedavi yöntemlerimizi etkisiz kılabileceğidir” diye eklemiştir.

Klebsiella Pneumoniae Enfeksiyonlarının Belirtileri Neler?

Doç. Dr. Hüsrev Diktaş, enfeksiyonun hangi bölgeyi etkilediğine bağlı olarak belirtilerin değişiklik gösterileceğini vurguladı. “En yaygın enfeksiyonlar arasında zatürre, kan dolaşımı enfeksiyonu, yara ve idrar yolu enfeksiyonları yer almaktadır” diyerek, belirti olarak şunları sıraladı:

• **Zatürre:** Yüksek ateş, titreme, terleme, nefes darlığı, kanlı veya koyu balgam ve göğüs ağrısı.
• **Kan Dolaşımı Enfeksiyonu:** Yüksek ateş veya düşük vücut ısısı, hızlı nefes alma, kalp çarpıntısı, aşırı yorgunluk ve bilinç bulanıklığı.
• **Yara Enfeksiyonu:** Yara bölgesinde kızarıklık, şişlik, sıcaklık, iltihaplı akıntı ve ağrı.
• **İdrar Yolu Enfeksiyonu:** Sık idrara çıkma, idrarda yanma, bulanık veya kanlı idrar ve alt karın ağrısı.

— Eğer bu belirtilerden birkaçı mevcutsa ve enfeksiyon riski taşıyan bir durum söz konusuysa (örneğin, savaş yaralanmaları veya hastane ortamı), acilen tıbbi yardım almak hayati önem taşımaktadır. Çünkü Klebsiella pneumoniae’nin dirençli türleri derhal müdahale gerektirebilir.

Nasıl Önlem Alınmalı?

Doç. Dr. Diktaş, dirençli bakterilere karşı etkili bir mücadele stratejisi oluşturmak adına çeşitli önlemler alınması gerektiğini vurguladı:

• Öncelikle, savaş bölgelerinde hijyen sağlamak; temiz su ve sabuna erişim sağlanmalı, yaralar zamanında temizlenmeli ve enfeksiyon riski en aza indirilmelidir. Ayrıca, sağlık kuruluşlarının düzenli olarak dezenfekte edilmesi gerekmektedir.
• Antibiyotik kullanımı da kritik öneme sahiptir. Antibiyotikler yalnızca gerektiğinde ve doğru dozda kullanılmalı; hekim kontrolü olmadan verilmemelidir. Bu bağlamda, sağlık çalışanlarının antibiyotik direncinin önlenmesi için oldukça iyi bir şekilde eğitilmesi önemlidir.
• Son olarak, sağlık hizmetlerinde tek kullanımlık veya sterilize edilmiş tıbbi ekipman kullanılmalı, sağlık çalışanları el hijyenine dikkat etmeli ve kişisel koruyucu ekipman kullanmalıdır.

Fotoğraflar: iStock

“`